Sekitar isu kebahasaan

Assalamualaikum.

Dalam sebuah akhbar ada menyiarkan sebuah rencana tentang fenomena nama-nama jalan di sekitar ibukota Kuala Lumpur yang tidak menggambarkan imej Malaysia atau dalam ertikata yang lain meminggirkan bahasa melayu sebagai bahasa kebangsaan. Nama jalan yang disenaraikan antaranya ialah Jalan Gurney, Jalan U tant, Jalan Templer dan banyak lagi nama-nama yang tidak menggambarkan imej Malaysia.

Sebenarnya unsur peminggiran Bahasa Melayu dan imej Malaysia ini bukanlah perkara baru di negara kita, malahan ianya telah bermula sejak di negara kita dalam cengkaman penjajah lagi. Bila negara kita mencapai kemerdekaan dan pentadbiran negara kita diambil alih oleh anak watan maka amat besar harapan para pencinta dan pejuang Bahasa Melayu agar bahasa yang diperjuangkan oleh mereka ini didaulatkan. Namun begitu harapan tinggal harapan, tempoh 10 tahun iaitu dari tahun 1957 hingga 1967 yang diberikan bagi menukar penggunaan bahasa inggeris ke Bahasa Melayu secara beransur-ansur berlalu begitu sahaja. Setelah melebihi tempoh 10 tahun ‘bulan madu’ masih lagi tiada kemajuan dalam penggunaan Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan seperti yang termaktub dalam perkara 152 perlembagaan persekutuan.
Akbibatnya Persatuan Bahasa Melayu Universiti Malaya (PBMUM) yang sebelumnya hanya menumpukan perjuangan kebahasaan melalui kaedah kempen-kempen kesedaran, dibawah kepimpinan Anwar Ibrahim dan Nordin Razak telah bertukar kepada bentuk-bentuk radikal dan serangan terhadap unsur-unsur peminggiran Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi. Yang paling besar penentangan yang pernah dilakukan dalam sejarah penubuhan PBMUM ialah demonstrasi papan tanda pada tahun 1970 yang mana pada masa itu mereka bertindak membakar surat-surat dan kenyataan rasmi pihak pentadbir Universiti Malaysia yang dalam bahasa inggeris dan mengecat semua papan tanda yang berada di sekitar kampus universiti yang ditulis dalam bahasa inggeris. Walaupun peristiwa itu hanya berlaku di peringkat kampus universiti namun ianya telah memeranjatkan pihak kerajaan dan masyarakat umum, menunjukkan sikap PBMUM yang tidak lagi mahu bertolak ansur dengan elemen-elemen yang merosakkan Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan. Saya tidak dapat bayangkan bagaimana reaksi PBMUM zaman itu jika berhadapan dengan perlaksanaan bahasa inggeris dalam

subjek sains dan matematik pada masa sekarang.
Dengan adanya Anwar Ibrahim dalam kabinet kerajaan bermula 1982 sedikit sebanyak Bahasa Melayu melayu sudah mula diambil perhatian. Yang paling ketara ialah penggunaan sebutan baku dalam urusan rasmi. Namun begitu perlaksanaan sebutan baku ini telah dihapuskan beberapa tahun selepas Anwar Ibrahim disingkirkan daripada kabinet. Saya melihat pelanggaran-pelanggaran terhadap kedaulatan Bahasa Melayu ini mulai rancak selepas Anwar Ibrahim tiada dalam kabinet. Ada ahli bahasa yang berpendapat bahawa tidak perlu sebenarnya penggunaan sebutan baku kerana masyarakat sudah terbiasa dengan sebutan yang biasa digunapakai. Namun begitu saya tidak setuju kerana sepatutnya suatu sebutan itu adalah berdasarkan kepada ejaan, bukan ejaan berdasarkan sebutan.

Kalau benar-benar ingin menggunakan sebutan yang biasa digunakan, sistem ejaan juga perlu diubah misalnya saya menjadi saye, lupa menjadi lupe. Kerana kalau diamalkan juga dengan ejaan lain sebutan lain maka bahasa melayu akan hilangnya wibawanya sebagai bahasa yang bersistematik. Memang tidak dinafikan bahawa sebutan baku ini agar menyulitkan para penutur. Tetapi kita harus ingat bahawa penggunaan bahasa dan sebutan baku ini hanya dititikberatkan dalam urusan-urusan rasmi sahaja. Bukannya sepanjang hari dan bukannya hingga kepada keluarga pun kita perlu bertutur dalam sebutan baku. Dalam masa lapan jam masa bekerja pun saya pasti tidak sampai lapan jam kita perlu bertutur dalam sebutan baku.

Setelah sebutan baku dihapuskan dalam sistem sebutan Bahasa Melayu, peranan Bahasa Melayu terus diketepikan dalam penyampaian bidang ilmu pula apabila bahasa inggeris mula mengambil peranan dalam pengajaran subjek sains dan matamatik atas alasan ingin meningkatkan kemahiran bahasa inggeris di kalangan pelajar. Tidak perlulah saya ulas panjang isu sains dan matamatik ini kerana telah pun saya huraikan dalam penulisan terdahulu. Di Putrajaya pula yang menjadi pusat pentadbiran kerajaan persekutuan yang sepatutnya menjadi pusat pengembangan dan penyuburan Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi begitu subur dengan sebutan-sebutan asing seperti presint, boulevard, alamanda, palace of justice yang jelas meminggirkan bahasa melayu dalam bidang pentadbiran. Itu belum disentuh lagi dalam bidang penyiaran yang mana istilah seperti infotainmen, sureheboh yang bagi saya tarafnya merupakan sebutan-sebutan slanga yang hanya layak diungkap oleh kutu-kutu jalanan sahaja.

Baru-baru ini pula kita dapati fenomena ini telah berjangkit kepada jenama bagi keluaran baru kereta nasional. Kalau dahulu nama-nama bagi kereta nasional begitu sinonim dengan imej Malaysia sesuai dengan imejnya sebagai kereta nasional. Jika protonnya dengan nama-nama yang berunsur Sanskrit yang diasimilasikan dalam Bahasa Melayu seperti iswara, wira, putra, produanya pula banyak menggunakan nama-nama haiwan yang terdapat dihutan rimba Malaysia seperti kancil, rusa dan kijang. Namun kini seolah-seolah sudah kehabisan sebutan melayu, kereta nasional kita pula dinamakan dengan nama yang tidak menggambarkan Malaysia iaitu Myvi bagi keluaran produa dan Savvi bagi keluaran proton. Sedangkan banyak lagi sebutan-sebutan yang boleh diambil dari kamus dewan untuk kita jadikan nama bagi kedua-dua keluaran kereta nasional yang sepatutnya menjadi kebanggaan kita melalui namanya yang menggambarkan imej Malaysia.

Tidak juga dilupakan penggunaan rebranding nisa’ morning with tok guru dalam program yang dianjurkan bawah dewan muslimat pas pusat. Alangkah manis jika digunakan ayat penjenamaan semula nisa’ sepagi bersama tok guru. Ini penting kerana jika kita lihat fasal 6 kurungan 7 dalam perlembagaan Pas, antara usaha-usaha Pas ialah mempertahankan Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi negara yang tunggal dalam amalannya disamping mengembangkan bahasa al quran. Jadi kita tidak mahu jadi macam Umno yang mana usaha mereka untuk memperjuangkan islam kita tidak nampak, usaha mereka untuk memperjuangkan kepentingan melayu dan bahasa kebangsaan semakin jauh dari pandangan. Bercerita lagi tentang isu kebahasaan dalam Pas ini,ada juga kedengaran komenter dari segelitir ahli yang membidas kebanyakan ahli Pas yang meminggirkan bahasa melayu dengan mengutamakan istilah-istilah bahasa arab dalam komunikasi mereka misalnya penggunaan ana, anta, anti sebagai kata ganti diri, penggunaan istilah muktamar, ijtimak, walaq, lajnah dan banyak lagi istilah-istilah arab yang biasa ahli Pas gunakan. Apa yang perlu kita maklum di sini lalah mungkin istilah-istilah tersebut sudah pun menjadi laras bahasa yang tetap dalam sesebuah jemaah atau harakah islam dan ianya tidak terhad kepada jemaah Pas sahaja, Abim dan Jim dan jemaah islam yang lain dipelbagai peringkat juga menggunakan istilah-istilah yang diambil dari bahasa arab ini sebagai istilah komunikasi di kalangan mereka. Kalau tidak mengapa Jakim menggunakan nama dewan muktamar pusat islam, bukan dewan perhimpunan atau permesyuaratan pusat islam.

Mungkin daripada hujah istilah dalam jemaah islam ini ada pihak yang akan berbalik kepada isu-isu bahasa dalam bidang penyiaran itu tadi bahawa perkataan sureheboh dan infotainment ini boleh menjadi laras bahasa penyiaran. Di sini kita perlu ingat bahawa penggunaan istilah seperti sure heboh, infotainmen adalah kerancuan atau percampuran bahasa yang jika hendak diterjemahkan ke dalam bahasa inggeris pun tiada istilah tersebut. perkataan sure yang bermaksud pasti dalam bahasa inggeris digabungkan pula dengan perkataan heboh yang berasal dari bahasa melayu. infotainmen pula, mungkin alormof info memberi maksud maklumat, tetapi alormof tainmen jika diterjemahkan dalam bahasa inggeris tidak membawa apa-apa maksud. tainmen hanya boleh berdiri sendiri atau membawa maksud apabila disebutkan dengan penuh ialah entertainment yang membawa maksud hiburan. Jadi perkataan ini tidak memenuhi ciri-ciri sebuah akronim dan ianya lebih membawa kepada kecelaruan bahasa. Sedangkan istilah-istilah yang menjadi laras bahasa dalam jemaah islam itu tadi diambil daripada perkataan bahasa arab yang standard.